Suyla temas eden malzemelerin güvenlik ve uyumluluğunu artırarak insan sağlığını koruma amacı güden Avrupa Birliği, suyla temas eden malzemeler ve ürünler için kapsamlı yeni düzenlemeler getirdi. (AB) 2020/2184 sayılı Direktif, organik, çimentolu, metalik, emaye, seramik veya diğer inorganik malzemeleri kapsayan kurallar çerçevesinde Avrupa pozitif madde, bileşim ve bileşen listelerinin oluşturulmasını öngörmektedir.
Bu yeni düzenlemeler öncelikle insan tüketimine yönelik suyla temas eden plastikler, metalik bileşenler, seramikler ve diğer inorganik maddeleri kapsamaktadır. Düzenlemeler, kullanım koşullarını ve migrasyon limitlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. 10/2011 (3) sayılı Komisyon Tüzüğünün (AB) Ek I’inde oluşturulan listede yer alan maddeler yalnızca belirli kullanım koşulları altında, 10/2011 sayılı Tüzük (AB) uyarınca plastik gıda ile temas eden malzemelerde kullanımları açısından değerlendirilmiştir.
Aynı zamanda, plastik gıda ile temas eden ve kullanımlarına izin verilen malzemeler için belirli bir migrasyon sınırı bulunmadığından, bu maddelerin büyük bir kısmının yeniden değerlendirilmesine öncelik verilmesi gerektiği Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi tarafından belirtilmiştir.
Test ve Kabul Metodolojileri
Avrupa Birliği’nin yapacağı düzenlemelerin bir diğer önemli parçası, test ve kabul metodolojilerinin oluşturulmasıdır. Bu metodolojilerin temel amacı, başlangıç maddelerinin, bileşimlerin ve bileşenlerin güvenli kullanımını kapsamlı bir şekilde değerlendirmektir. Bu çerçevede, fiziksel ve kimyasal testler, toksikolojik özelliklere ilişkin testler, ilgili kimyasal türlerin belirlenmesi ve risk değerlendirmesi gibi çeşitli analizler yapılacaktır. Özellikle migrasyon testleri, malzemelerin suyla temas ettiğinde salınan maddeleri belirlemek için kritik öneme sahiptir. Tüm bu test ve analizlerin, iyi laboratuvar uygulamaları (GLP) uygulayan ve bu standartlara uygun laboratuvarlarda gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Yapılan düzenlemeler doğrultusunda, Üye Devletlerin ulusal pozitif listeleri Avrupa Birliği Kimyasallar Ajansı’na (ECHA) bildirilmiştir. Bu ulusal sistemlerin 31 Aralık 2026 tarihine kadar geçerli olacağı belirtilmektedir. Ayrıca, 13 Temmuz 2021’den 31 Aralık 2026’ya kadar olan dönemde onaylanan maddeler için geçiş önlemleri sağlanacaktır. Suyla temas eden malzemelerin güvenliği ve uyumluluğunu artırarak insan sağlığını korumak, bu düzenlemelerin temel amacıdır.
Hijyen Gereklilikleri
Düzenlemeler kapsamında, (AB) 2020/2184 sayılı Direktifin Ek V’ine dayanarak ve ürünlerin uygunluk değerlendirme prosedürlerinde dikkate alınarak suyla temas eden ürünlerde kullanılacak nihai malzemeler için hijyen gereklilikleri belirlenecektir. Bu gereklilikler, malzemelerin üretim sürecinden son kullanıcıya ulaşana kadar hijyenik koşullar altında kalmasını ve insan sağlığına zarar vermemelerini sağlamayı amaçlamaktadır.
Test Prosedürleri ve Gereklilikleri
Geçiş suyunda analiz edilmesi gereken ilgili maddeler ve parametreleri içeren test ve analiz prosedürleri, nihai malzemelerin güvenliğini sağlamak amacıyla geliştirilecektir. Bu prosedürler, insan sağlığı risklerine göre orantılı ve nihai malzemenin kategorisine göre risk temelli bir yaklaşımla belirlenecektir. Suyla temas eden malzemeler üzerinde gerçekleştirilecek test ve analizler, aşağıdaki gibidir:
- Migrasyon Testleri: Bu testler, malzemelerden suya geçebilecek kimyasal maddelerin belirlenmesini sağlar. Özellikle, düşük düzeyde bile olsa potansiyel olarak zararlı olabilecek maddelerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır.
- Duyusal Testler (Koku – Tat Testi, Renk – Bulanıklık Testi): Bu testler, malzemelerin suyun tadı, kokusu ve görünümü üzerindeki etkilerini değerlendirmek için kullanılır. Su kalitesini etkileyebilecek herhangi bir olumsuz değişiklik, bu testlerle tespit edilebilir.
- EMG Testleri (Mikrobiyal Büyümenin Artırılmasına Yönelik Test): Bu testler, malzemelerin mikrobiyal büyümeyi teşvik edip etmediğini belirler. Özellikle, bakterilerin ve diğer mikroorganizmaların büyümesini önleyecek şekilde malzemelerin formüle edilmesi gerekmektedir.
- Kalıntı İçeriği Testi: Bu test, malzemelerdeki kalıntı kimyasalların tespit edilmesini sağlar. Bu kalıntılar, üretim sürecinden veya malzemenin kendisinden kaynaklanabilir ve sağlık riskleri oluşturabilir.
- NIAS Testi: Bu testler, bilinçli olarak eklenmemiş ancak üretim süreci sırasında oluşabilecek yan ürünlerin ve safsızlıkların tespit edilmesini sağlar. NIAS (Non-Intentionally Added Substances) testi, özellikle kompleks üretim süreçleri olan malzemeler için kritik öneme sahiptir.
- Toplam Organik Karbon Testi: Bu test, malzemelerdeki toplam organik karbon miktarını belirler. Organik karbon miktarı, malzemelerin su kalitesi üzerindeki potansiyel etkilerini değerlendirmek için önemli bir göstergedir.
Bu testler ve analizler, suyla temas eden malzemelerin insan sağlığına uygunluğunu sağlamak amacıyla detaylı ve kapsamlı bir şekilde gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda, her bir test türü, malzemelerin spesifik özelliklerini ve potansiyel risklerini değerlendirmek için özel olarak tasarlanmıştır.
Avrupa Birliği’nin bu yeni düzenlemeleri, suyla temas eden malzemelerin güvenliğini artırarak halk sağlığını korumayı ve bu alandaki standartları yükseltmeyi hedeflemektedir.