Klor ve oksijenden oluşan klordioksit faydaları ile kullanım alanı oldukça geniş bir dezenfeksiyon ajanıdır. Sarımsı ya da kırmızımsı bir renk olan gaz formundaki bu madde özellikle içme sularının dezenfeksiyon işlemlerinde etkili sonuçlar verir. Ancak yararları bu kadarla sınırlı değildir. Antimikrobiyal özelliği ile farklı amaçlara da hizmet eder.
Son zamanlarda daha fazla dikkatleri üzerine toplayan klordioksit, içme suyuna eklendiğinde başta Cryptosporidium olmak üzere hastalığa neden olan birçok bakteriyi yok eder. Peki, genelde isim benzerliğinden dolayı klor ile karıştırılan klordioksit nedir, faydaları ve zararları nelerdir? biliyor musunuz? Bu yazımızda yıldızı yükselişte olan bu dezenfeksiyon çözümü üzerine bilgiler vermeye çalışacağız.
Klordioksit Nedir?
Etkili sonuçlar vermesiyle popüler olan klordioksit, çamaşır suyuna benzer özellikte bir dezenfektandır. Uygun ve doğru miktarlarda kullanıldığında güvenli kabul edilen bu madde, CLO2 formülünde kimyasal bir bileşiktir. Bunun yanında her ne kadar yaygın olarak su arıtma tesislerinde kullanılsa da klordioksit faydaları sadece insanlara yönelik değildir. Kümes hayvanları, tarım, gıda ve yüzme havuzları dezenfektasyonu gibi birçok farklı alanda da kullanılmaktadır.
Klordioksit faydaları Birleşik Krallık Hükümeti, FDA, EPA ve ABD tarafından onaylanmıştır. Nedeni tam spektrumlı bir antibakteriyel ajan olmasındandır. İçerisinde serbest klor olmayan bu bileşik, içme sularını dezenfekte ederken kokusunu ve tadını asla değiştirmez. Bunun yanında çevre dostu bir biyosit olması sayesinde ise sürdürebilir çevre yaklaşımlarına uygundur. Nitekim yukarıda da değindiğiniz gibi popülaritesinin günden güne artırmasının nedenleri de tam olarak bu özellikleridir.
Klordioksit Kullanmanın Faydaları Neler?
Klora göre daha az zararlar içeren klordioksit sudaki mikrobiyal kirlilikleri azaltır. Bunun yanında temizlime sürecinde ortaya çıkan yan ürünler zararsızdır. Her ne kadar bu dezenfeksiyon ürününü öne çıkartan klordioksit faydaları temel itibariyle bunlar olsa da sunduğu başka avantajlarda vardır. Bu avantajları maddeler halinde sıralamak gerekirse;
- Oksitleme gücü su bazlı klora göre 2.6 kat daha fazladır. Dolayısıyla bazı böceklere karşıda koruma sağlar. Bu özelliği ile de kullanım yelpazesi oldukça geniştir.
- pH spektrumu klordan daha geniştir. Dolayısıyla çok yönlü bir bileşiktir.
- Klordioksit faydaları arasında klora göre su ile ciddi bir reaksiyonu olmaması da vardır. Ayrıca organiklerle reaksiyonu da sınırlıdır.
- EPA’ya kayıtlı mükemmel bir antimikrobiyal, fungisit ve bakterist ajan olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla bu özelliği ile gıdalar ile temas eden yüzeylerde rahatlıkla kullanılabilmektedir.
- USDA ve FDA tarafından kabul edilen, öncü küf ve bakteri sterilize ajanıdır.
- İlaca dirençli olan Salmonella ve E.coli bakterileri için yüzey dezenfektanı olarak EPA tarafından inceleme altına alınan bir bileşiktir. Bunun yanında Hepatit A, HIV, Alg, mantar ve virüs öldürücü olarak da inceleme altına alınmış bir maddedir.
- Otoriter tarafından biyoflim oluşumu engellemek ve dağıtmak amacıyla kullanılabilecek etkin bir araç olarak kabul edilmiştir. Bu özelliği ile tat ve kötü koku sorunlarına neden olan fenolü ortadan kaldırmaktadır.
- Klordioksit faydaları arasında özellikle gıda işletmelerinde dezenfeksiyon ve temizleme işlemlerini zorlaştıran koşullarda kolaylık sağlaması vardır.
- Gıdaların temas ettiği yüzeylerde seyreltilmiş konsantrasyonlarda kullanılabilir özelliktedir. Bakterileri hızlı bir şekilde öldürmesi sayesinde hem ekonomik hem pratiktir.
- Klordioksit faydaları içerisinde en önemlilerden biri de bu bileşiğe karşı direnç gösteren bakteriler az olmasıdır. Bu koşul da, sanitasyon aracı olarak bu maddeyi mükemmel kılar.
- Tutarlığı ve verimi yüksek bir araç olmasıyla geleneksel dezenfekte uygulamalarına göre daha fazla avantajlıdır.
- Klordioksit diğer ağartıcıların aksine kullanım anında kanserojen madde üretmez. Aksine oksijene ve tuza dönüşür. Dolayısıyla toprağa zehirli tortular bırakmaz.
Elde edilen etkin sonuçlar yanında yukarıda sıraladığımız birbirinden özel klordioksit faydaları ile bu ajan maksimum düzeyle verimlilik sağlar. Dolayısıyla halka açık su arıtma tesislerinde küçük miktarlarda uygulandığında bile mantar, virüs ve bakterileri öldürebilmektedir.
Klordioksit Zararlı mıdır?
Her ne kadar klordioksit faydaları fazla olsa da her madde gibi zararlı yanları da elbette vardır. Maruziyet limitlerini aşmamak güvenli olması açısından oldukça önemlidir. ABD Çevre Koruma Ajansı’na göre içme suyundaki klordioksit seviyesi maksimum 0.8 mg/L olarak belirtilmektedir. Dolayısıyla seviyelerin bu değerin üstüne çıkmaması gerekir. Bunun yanında klordioksit içme suyunun dezenfekte işlemlerinde güvenle kullanılmasının yanında doğrudan alınmamalıdır.
Doğrudan çok az miktarlarda alındığında bile ciddi sorunlara neden olabilmektedir. Bu sorunlar; karaciğer yetmezliği, sürekli ve aşırı kusma olabileceği gibi ölüm ile bile sonuçlanabilmektedir. Şayet gargara olarak kullanılan bazı ürünler içerisinde var ise bu çözeltideki seviyeleri % 0.01-0.8 arasında olması gerekir. Ayrıca gargaranın ağızda sadece 30-60 saniye arasında tutulduktan sonra tükürülmesi şarttır. Aksi takdirde güvenli kabul edilmez ve sağlık sorunlarına neden olur.
Klordioksit Kullanım Alanları
Su arıtma, kağıt ve un ağartma endüstrisinde geniş çapta kullanılan klordioksit ayrıca fenol ve alg türü atıkların temizlenmesinde kullanılmaktadır. Ya da oksitlenen demir kalıntıların temizlenmesi gibi spesifik alanlarda da yer alır. Özellikle su iyileştirme sistemlerinde kullanılan klor kaynaklı oluşan trihalometan bileşenlerinin uzaklaştırılmasında çok etkili bir oksidandır.
Klordioksit faydaları ile genişleyen kullanım alanlarını sıralamak gerekirse yaygın olarak bilinenler şu şekildedir;
- İçme sularını arıtan tesislerde dezenfekte işlemlerinde.
- Ters osmos sistemi ile deniz suyunu içilebilir su haline getirmek için.
- Deniz suyu tesislerinde zebra midyesi ve biyoflim oluşumunu engellemek amacıyla.
- Kümes hayvanlarının içme sularının salmonella, bakteri ve mikroplardan arındırılmasında.
- Su depolarının ve su hatlarının dezenfeksiyonunda.
- Hayvan kesimhanelerinde kullanılan sularda.
- Karkas ve kafes yıkama işlemlerinde.
- Tarımda ağaçları etkileyen bakteri ve hastalıklarda.
- Kaplıca su ve tesislerinin dezenfeksiyon işlemlerinde.
- Meyve ve sebzelerin ömrünü kısaltan bakterilerle mücadelede.
- Besin değerini kaybetmeden unun ağartılmasında.
- Kağıt ağartma işlemlerinde.
- Bazı gargara içeriklerinde.
- Yüzme havuzlarının dezenfeksiyon işlemlerinde.
- Endüstriyel atıklardan kaynaklı kokuların kontrolünde.
- Kanalizasyon kaynaklı kokuların önlenmesinde.
- Sudaki kükürt oranının ayarlanmasında.
Klordioksit kümes hayvanlarının kafes ve içme sularının temizliğinde sunduğu yararlar ile hayvanların hedeflenen ağırlığa kısa sürede ulaşabilmesini sağlar. Ölüm oranları ise maksimum % 2 civarında seyreder. Dolasıyla doğrudan klordioksit faydaları kadar dolaylı sağladığı yararlarda vardır. Örneğin bu hayvanların bakım maliyetlerini minimize ederek finansal kazancı artırır.
İçme Suyu Dezenfeksiyonunda Klordioksit
Klordioksit faydaları ile özellikle içme suyu dezenfeksiyonunda etkili ve çok popüler bir bileşiktir. Suda çözünen bu madde hem içme hem de endüstriyel su arıtma uygulamalarında kullanılabilmektedir. Güçlü fakat seçici olan bu oksidan, biyosit bir dezenfektandır. Su arıtma da kullanılan diğer kimyasal ve bileşikler yanında oldukça güvenlidir. Ancak doğru miktarlarda uygulanması şarttır. Dolayısıyla Chemya gibi profesyonel bir firma tarafından uygulanması oldukça önemlidir.
Günümüzde su dağıtım sistemlerinde dezenfektan kullanımı oldukça önemlidir. Çünkü içme suyunun gereken şekilde dezenfekte edilmemesi parazitik helmint,protozoa, virüs ve bakteri kaynaklı hastalıklara neden olur. Neden olmakla kalmaz hızlı yayılma ve salgına dönüşmesine neden olabilmektedir. Bunun yanında etkisi, hastalık riski içiren sudaki organizmaların miktarına ne kadarlık bir dağıtım ağı ile ne kadar kişiye ulaştığına bağlıdır.
Özet olarak klordioksit kullanmakta temel mantık içme sularındaki mikroorganizmaları sudan uzaklaştırmak ve yok etmektir. Klordioksit su dağıtım sistemi boyunca içme suyunun kirlenmesini önlerken kalitesini de korumayı amaçlar. Suyu mikrobiyal açıdan güvenli kılarken sağlığı destekler. Doğru ve yerinde uygulanmadığında ise kirli içme suyu bu kadar büyük riskler içerebilmektedir. Dolayısıyla alanında uzman olan kişiler tarafında su arıtma tesislerinde bu uygulamanın yapılması hayati önem taşır.
