Kullanım alanı en geniş olan tüketim ürünlerinin başında şüphesiz ki su gelmektedir. Ne var ki su, hangi kullanım için olursa olsun temiz bir şekilde kullanılmalı temiz olarak tüketilmelidir. Fakat yalnızca temizlik ile de kalmıyor, temiz suyun da içilebilir olması için bazı şartları sağlıyor olması gerekmektedir. Su arıtma yöntemleri, bu yönüyle hayatımız için büyük bir önem taşımaktadır. Bu önemin neticesinde de ortaya çeşitli su arıtma yöntemleri çıkmaktadır.
Arıtma Yöntemleri Nelerdir?
Kullanım amacına uygun suyu ortaya çıkartmak zordur. Çünkü bunun için suyun arıtılması gerekmektedir. Bu arıtma işleminde istenmeyen kimyasallar, biyolojik kirleticiler, gazlar ve askıda katı maddeler sudan uzaklaştırılmaktadır. Arıtma yöntemleri temel olarak filtrasyon yöntemleridir ve kullanılan filtrelere göre değişiklik göstermektedir. Su arıtma yöntemlerini ve kullanılan filtreleri ayrı ayrı ele almak gerekmektedir.
Arıtma yöntemleri:
- Ultraviole su arıtma yöntemi
- Kum filtresi ile su arıtma yöntemi
- Ters ozmos yöntemi
- Demineralizasyon yöntemi
- Ultrafiltrasyon yöntemi
- Aktif karbon su arıtma yöntemi
- Nanofiltrasyon yöntemi
Su Arıtma Yöntemlerindeki Filtre Çeşitleri
- Alkali filtre: pH seviyesi düşük olan suyun pH seviyesini yükseltmede kullanılan filtredir.
- Detoks filtre: Suyun molekül yapısını küçültmektedir. Hücre emilimini maksimum seviyeye çıkartmak için kullanılmaktadır.
- Karbon filtre: Sudaki klor, deterjan ve sanayi atıkları ve diğer tat-koku bileşenlerini temizlemede kullanılmaktadır.
- Manyetik filtre: Suyun kireç moleküllerini tekrar birleşmemek üzere parçalamaktadır. Suyu arıtmada ve kireci önlemede kullanılmaktadır.
- Membran filtre: Basit bir filtrasyon sistemidir. İçerisinden yalnızca su moleküllerinin geçebildiği minik gözeneklere sahiptir.
- Mineral filtre: Mineral takviyesi için kullanılan filtredir.
- Sediment filtre: Sudaki çamur, pas ve kum gibi parçacıkları arıtmak için kullanılmaktadır. Sıkıştırılmış kâğıttan elde edilmektedir.
- Post karbon filtre: Su arıtma sistemlerinde son aşamayı temsil etmektedir. Suyun tadını yumuşatmada ve içimini daha iyi hale getirmektedir. Hindistan cevizinden imal edilmektedir.
Hem filtre çeşitlerine göre hem de amacına göre farklı yöntemler bulunmaktadır.
Doğal Su Arıtma Yöntemleri
Doğal su arıtma yöntemleri uzun süreli kullanılabilir yöntemler değildir. Genellikle ihtiyaç halinde kamplarda, doğa yürüyüşlerinde denenmektedir. Sürekli kullanım için belirli bir sistem içerisinde teknolojileri kullanmak gerekmektedir. Ayrıca suyun, gerçekten istenilen düzeye gelmesi için doğal yöntemler yeterli olmayabilir.
Suyun Filtre Edilmesi
Suyu kabaca ufak parçalardan, bazı bakterilerden temizlemek için kullanılmaktadır. Filtrenin deliklerine göre nelerin filtre edileceği belirlenmektedir. Filtrasyon için çeşitli malzemeler kullanılabilmektedir. Bu malzemeler giysi parçası bile olabilir. Fakat filtre edilen şeyler daha çok görünür kirlerdir. Bakteri ve virüsler için sınırlı bir koruma sağlamaktadır.
Pompalı Filtreler
Doğa yürüyüşleri için minik pompalı bir su filtreleme aracı olan bu arıtma sistemi iki hortumlu bir yapıya sahiptir. El ile pompalandıkça bir hortumdan kirli suyu alarak diğer hortumdan temiz suyu çıkarmaktadır. Biraz hareket ve biraz zamanla çok küçük miktarlarda su arıtmak mümkündür. Ne yazık ki işlev olarak temiz bir su ortaya çıkarsa da boyutuna göre fiyatı oldukça yüksektir.
Yerçekimi Filtreleri
Arıtılacak suyun yüksek bir yere konumlandırılmasıyla kullanılmaktadır. Su, yerçekimi sayesinde yavaş yavaş da olsa hortumdan (herhangi bir ip ile de bunu yapabilirsiniz) süzülerek ilgili kaba akmaktadır. Kendi kendine çalıştığı için zaman ayırmanıza gerek bırakmıyor olsa da su arıtma için çok iyi bir seçenek olduğu söylenemez.
Kireçli Su Arıtma Yöntemleri
Sert musluk suyundaki mineral oluşumlarından meydana gelmektedir. Çaydanlık gibi materyallerde kireç tortularını zaman içerisinde gözle görebilirsiniz. Dünyanın pek çok yerinde suların sertleştiği ve kireçlendiği görülmektedir. İnsan sağlığı için kirecin belirgin bir zararı bulunmamaktadır. Fakat boruları tıkamakta ve suyun içimini sert bir hale getirmektedir. Bu sebeple kireçli suyun arıtılması çoğunlukla tercih edilen bir yöntemdir. Bunun için ise çeşitli su arıtma yöntemleri kullanılmaktadır.
Klasik Su Yumuşatma Sistemleri
Su yumuşatıcı filtre ve tabletler eskiden daha çok kullanılmaktaydı. Son zamanlarda ise kullanımı azaltmaktadır. Çünkü sudaki kalsiyum ve magnezyumu azaltarak suya sodyum ekleyerek çalışmaktadır. Kireç oluşumunu önlese de sağlık için tavsiye edilmemektedir.
İyon Değişim Sistemleri
Suyun içerisindeki sertlik seviyesini azaltmak için iyon değişim sistemi; kirece sebep olan kalsiyum ve magnezyum iyonlarını filtreler ve sodyum seviyesini artırmak için güçlü katyon reçeteleri kullanılmaktadır. Bu sistemle uygulanan filtreleme işlemi suyu biraz asidik bir hale getirmektedir. Asitliğe yaklaşan su hem yumuşak hem de lezzetli olmaktadır. Özellikle çay ve kahve yapımında böyle suların kullanılması tadı etkilemektedir. Restoran ve kafelerde de iyon değişim sistemleri kullanılmaktadır.
Kirecin sudan uzaklaştırılması veya azaltılması için yukarıda da bahsedildiği gibi bazı minerallerin azaltılması gerekmektedir. Bu işlem için kullanılan başka yöntemler de kullanılmaktadır.
Atık Su Arıtma Yöntemleri
Atık suyun arıtılması için çoğunlukla birden fazla sistem bir arada kullanılmaktadır. Suyun geri dönüşümü için kullanıldığı gibi doğaya zararlı olacak atık suyun, zararsız hale getirilmesi için de kullanılmaktadır.
Bu sistemler biyolojik yöntemler ve kimyasal yöntemler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Biyolojik su arıtma sistemlerinde mikroorganizmalar kullanılmaktadır. Suyun kirletici etmenleri bu sayede uzaklaştırılmaktadır.
Atık Su Arıtma İşlemleri
Atık suyun arıtımı için elek kullanıldığında, katı taneler akan suyla birlikte eleğin alt kısmından çöpe ulaşmaktadır. Alt kısımda kum tutucular sayesinde sudaki çakıl, toprak, kum gibi istenmeyen maddeler arındırılmaktadır.
Dengeleme havuzları ise atık suyun kalite ve debisinin homojen yapıya kavuşmasını sağlamaktadır.
Yüzdürme yöntemlerine gelindiğinde, atık suyun içerisindeki yağ ve türevleri, sudan uzaklaştırılmaktadır. Bu yöntem, genel olarak farklı yoğunluğa sahip sıvıların birbirinden ayrılması prensibi kullanmaktadır.
Atık su arıtmada kimyasalların kullanılması da mümkündür. Bu kimyasallar:
- Alüminyum,
- Demir klorür,
- Kireç,
- Demir sülfat,
- Polielektrolitler,
- Kalsiyum tuzları şeklinde sıralanmaktadır.
Bu kimyasallar ile yapılacak olan atık su arıtma işleminde kullanılan oranlar büyük önem taşımaktadır. Kullanıcının süreci doğru yönetmesi ile yine sağlıklı bir sonuç almak mümkündür.
Kimyasal Su Arıtma Yöntemleri
Atık suların geri dönüşümü için tüm bakterilerden arındırılmış olması gerekmektedir. Sıradan bir atık su tesisinde su, denize veya akarsulara dökülecekse bazı işlemlerden geçmektedir. Su büyük oranda temizlenmiş olsa da mikrobiyolojik olarak arıtıldıktan sonra da bazı riskler taşımaktadır. Bu noktada da devreye atık suların dezenfekte edilmesi işlemi girmektedir. Suda muhtemel olacak bakterilerin yok edilmesi için klordioksit kimyasal su arıtma yöntemi en iyi seçenektir.
Klordioksit ile arıtılan atık sular, doğaya geri döndüğünde hiçbir biyolojik risk oluşturmamaktadır. Ayrıca çeşitli alanlarda kullanılması bile mümkündür. Bu sayede su tüketiminde ciddi bir tasarruf sağlandığı gibi doğayı korumak adına da iyi bir adım atılmaktadır.
Sıvı tıbbi atıklar da atık su dahilindedir. İçerisinde antibiyotiklerin ve diğer ilaç türevlerinin bulunması sıvı tıbbi atıkları tehlikeli bir hale getirmektedir. Özellikle asidik bir yapıda olan sıvı tıbbi atıklar öncelikle nötralizasyon tanklarında nötralize edilmelidir. Sonrasında ise güçlü dezenfektanlar ile kimyasal arıtmaya tabii tutulması gerekmektedir.
Kısaca kimyasal arıtma yöntemleri, atık suların biyolojik olarak tehlikesini ortadan kaldırmaktadır. Bu yönüyle diğer su arıtma yöntemlerinden ayıldığını söylemek mümkündür. Çünkü diğer su arıtma veya atık su arıtma yöntemleri bu işlevleri olması gerektiği ölçüde yerine getirememektedir.
Su Arıtma Aşamaları Nelerdir?
Konu boyunca pek çok işlemden bahsettik. Suyun arıtılmasında farklı yöntemler kullanılabildiği gibi farklı amaçlar da güdülmektedir. Su arıtma aşamaları özetle şöyle listelenebilir:
- Dinlendirme: Arıtılacak su ilk olarak dinlendirilmektedir.
- Kireç giderme: Dinlendikten sonraki ilk adımda su kireçten arındırılmakta ve daha yumuşak bir hale gelmektedir.
- Koagülasyon: Suda bulunan ve kendi ağırlığı ile çökelmeyen boyuttaki parçacıkların kimyasallar yardımıyla çökeltilmesi işlemidir.
- Havalandırma: Suyun oksijenlenmesini sağlamaktadır.
- Klorlama: Suyun dezenfeksiyonu için kullanılmaktadır.
- Koku giderme: Son olarak istenmeyen koku sudan uzaklaştırılmaktadır.
Tüm bu işlemler ile su arıtılmış olur. Atık suların arıtılması işlemi veya sıvı tıbbi atıkların arındırılmasında ise ek işlemler uygulanmaktadır. Bu ek işlemlere yukarıda değinmiştik.
Arıtma cihazları, UV ışınları, kaynatma veya damıta yöntemlerinin kullanıldığı su arıtma işlemleri sağlığımız için oldukça önemlidir. Su, hayatımız için en önemli bileşendir. Bu sebeple suya gerekli özeni göstermek hepimiz için elzem.
Su arıtma yöntemleri uzun süredir hayatımızın bir parçası. Çünkü içme suyu, sulama suyu ve tesislerin çalışmasında kullanılan su bir bütün olarak bazı şartları karşılamak zorunda. Bu şartları karşılamak amacıyla da su arıtma sistemleri daima gelişme gösteren sistemler arasında yerini aldı. Gelecekte ise daha da fazla önem kazanacaktır. Geleceğe yatırım yapmak isteyen tesisler ve işletmeler de suyun geri dönüştürülmesi, içme suyu olmasa da farklı alanlarda tekrar kullanılması için yoğun çaba sarf etmektedir. Dolayısıyla su arıtma yöntemleri de bu çabanın bir sonucudur.
