Dünya nüfusunun ve çevre kirliliğinin hızla artışı nedeniyle temiz suyun elde edilmesi daha da zorlaştı. Bu zorlu sürece aşabilmek amacıyla ise her gün yeni çözümler üretilmekte. İşte üretilen bu çözümlerden biri de ultraviyole ile dezenfeksiyon yöntemi ile suların dezenfekte edilmesidir.
Dezenfeksiyon işlemi suda mevcut olan ve hızla çoğalma kapasitesine sahip patojen mikroorganizmaların yok edilmesidir. Aksi takdirde bu mikroorganizmalar tüm canlıların sağlığı açısından ciddi riskler içerebilmektedir. Bu yazımızda yeni nesil dezenfeksiyon yöntemlerinden biri olan ultraviyole ile dezenfeksiyon hakkında faydalı olacağına inandığımız bilgiler sunmaya çalışacağız.
Ultraviyole (UV-C) Nedir?
DNA’larını bozarak veya nükleik asitleri yok ederek mikroorganizmaları öldüren ultraviyole antiseptik ışınlama (UVGI), yeni nesil bir dezenfeksiyon aracıdır. Ultraviyole ile dezenfeksiyon; ultraviyole C veya UV-C olarak anılan kısa dalga boylu ultraviyole ışık ile mikroorganizmaları hayati hücresel işlevleri yerine getiremez hale getirmektedir. Havanın olduğu gibi suyun sterilize edilmesinde de kullanılan bu yöntem, oldukça basit ve etkili olmadır. Bu özelliği ile her geçen daha fazla tercih edilen bir dezenfeksiyon yöntemidir.
Ultraviyole ile dezenfeksiyon işlemi, belirli bir dalga boyundaki UV ışığı yayan özel UV lambaları kullanılarak yapılmaktadır. Bu UV ışık dalgaları, uzunluklarına bağlı olarak mikroorganizmaların DNA’sını bozma yeteneğine sahiptir. Işık dalgaları mikrop öldürücü spektrum veya frekans olarak adlandırılmaktadır. Bunun yanında mikroorganizmaları öldürmede kullanılan frekans 254 nanometredir (nm).
Su ultraviyole ile dezenfeksiyon sırasında, bir UV su arıtma sisteminden geçer. Sudaki canlı organizmaların genetik koduna saldırır. Onları hücre yapılarını bozar ve üremelerini engeller. Bir mikroorganizma artık üreyemiyorsa çoğalamaz, dolayısıyla temas ettiği diğer organizmalara bulaşamaz. Suyu UV ışığına maruz bırakma işlemi ise basit ve etkilidir. Ve suya herhangi bir kimyasal eklemeden zararlı mikroorganizmaların %99,99’unu yok eder.
Ultraviyole Sterilizasyon Yöntemleri Nelerdir?
Ultraviyole ile dezenfeksiyon su, hava ve yüzeylerin mikroorganizmalardan temizlenmesinde etkili bir yöntemdir. Çünkü UV-C radyasyon teknolojisinin antiseptik etkisi vardır. Özellikle klora karşı dirençli bakterilerde yüksek verimlilik sağlayan bu yöntemin yan ürünleri yoktur. Ekonomik ve pratik olması sayesinde ise sürdürebilir özelliktedir. Bu sterilizasyon yöntemleri farklı dalga boyları ile yapılabilmektedir. Bunlar;
- UVA-Ultraviyole A: Mikrop öldürücü bu ışının dalga boyu 315-400 nm aralığındadır.
- UVB-Ultraviyole B : Mikrop öldürücü bu ışının dalga boyu 280-315 nm aralığındadır.
- UVC-Ultraviyole C : Mikrop öldürücü bu ışının dalga boyu 200-280 nm aralığındadır.
Bu üç ultraviyole ile dezenfeksiyon sınıfı yanında ayrıca UV-GI olarak anılan bir yöntem daha vardır. 253.7 (254) nm dalga boyuna sahip bu yöntem, özellikle antibiyotiklerin yarar sağlamadığı dirençli bakteriler için uygulanmaktadır. Piyasada bu sınıflara göre üretilmiş farklı tip cihazlar bulunur. Ayrıca ev tipi ve endüstriyel kullanım amacıyla da farklı modelleri mevcuttur.
UV ile sterilizasyon özellikle düşük basınçlı amalgam ve orta basınçlı civa lambalar ile sağlanmaktadır. Bunun yanında amalgam lambalar enerji bakımından daha verimli olsa da daha belirgin bir ayak izine sahiptir. Ancak her iki türde yaydıkları ışıklar ile mikroorganizmaların DNA’larına zarar verir ve üremelerini engeller. Haliyle bu mikroorganizmalar üremedikleri zaman yok olur.
Ultraviyole ile Su Dezenfeksiyonu Ne Kadar Sürer?
Su ile taşınan mikroorganizmaları on saniye kadar kısa süre içerisinde öldüren ultraviyole ile dezenfeksiyon işlemi bu özelliği ile oldukça hızlı sonuçlar verir. Doğru noktaya konumlandırıldığında akan sudaki bakterilerin % 99.9’una kadar öldürebilmektedir. Bunun yanında bakteri, protozoalara karşıda etkilidir. Ancak UV ışığının nüfus edemediği mikroorganizmalarda vardır. Mesela Giardia ve Cryptosporidium cinsi mikroorganizmalar düşük güçlü UV ışınlarına karşı direnç sağlar. Dolayısıyla daha güçlü UV ışığına ihtiyaç duyulur.
Bu düşük güçlü ışık, kalın hücre duvarlarını yıkamaz. Dolayısıyla daha güçlü dalga boyuna sahip UV ışını kullanılması gerekebilmektedir. 400 j/m2 dozundaki bir UV ışını ise bu dirençli bakteri ve mikroorganizmaları öldürebilmektedir. Yalnızca algler gibi mikroorganizmalara göre daha büyük canlıları etkilemez. Bunun yanında daha güçlü dozda olan lambaların mikroorganizmaları öldürme hızı da diğerlerine göre daha hızlıdır. Örneğin 5 saniye kadar bir sürede sterilizasyonu sağlayabilmektedir.
Ultraviyole ile dezenfeksiyon işlemi bilindiği gibi bu ışını yansıtan lambalar ile yapılmaktadır. Etkili bir dezenfekte için UV lambalarının sık sık kontrol edilmesi gerekir. Çünkü yaklaşık 9000 saat civarı ömrü olan bu lambalar değiştirilmediğinde dezenfekte etkisi göstermez. Dolayısıyla belirlenen zamanda değiştirilmesi gerekir. Ayrıca makinenin diğer parça ve ekipmanlarının da kontrol ve bakım yapılması gerekebilmektedir.
UV Dezenfeksiyon Cihazı
Suyu sterilize etmek amacıyla özel olarak tasarlanan ultraviyole ile dezenfeksiyon cihazı yaydığı ışık ile etki gösterir. Paslanmaz çelik gövdeli quartz camdan muhafaza edilen içinde cıva buharı bulunan bir flüoresandan ibarettir. Bu özel geliştirilmiş sistem sayesinde akan suda küf, mantar, virüs ve bakteriler yok edilir. Böylelikle su sterilize olur ve kalitesi yükselir. 24 saat açık ve çalışır durumda olması tavsiye edilen bu araç, endüstriyel ve yaşam alanlarında kullanılabilir özellikte tasarlanmaktadır.
Özel olarak tasarlanan bu cihazlar dalga boyu ve diğer özelliklerine göre farklı modeller içerebilmektedir. Ayrıca farklı markaların ürettikleri modellerle de ürün yelpazesi genişler. Bunun yanında kullanım alanına göre modelin seçiminden montajına ve bakımına özen isteyen bir cihazdır. Çünkü doğru model seçilmediğinde veya montaj ve bakımı olması gibi yapılmadığında avantajlarından istifade etmek mümkün değildir.
UV Cihazı İçin Doğru Montaj Noktası
Paslanmaz gövdesi, lamba kılıfı, lambası ve kontrol panosu ile dört bölümden oluşan ultraviyole ile dezenfeksiyon cihazı için montaj noktası kritik değerdedir. Çünkü doğru yerde konumlanmadığında akan sudaki sterilize etkiyi göstermez. Bunun yanında bu montaj noktası genelde çoğu modelde dikey şekildedir. Çünkü UV lambanın bulunduğu kılıf bu şekilde dengelenmektedir.
Ultraviyole cihazı montajının ise şayet başka arıtma sistemleri varsa onlardan sonra yapılması gerekir. Örneğin tesisatta su arıtma, basınçlı tanklar, yumuşatıcılar ve pompalar varsa bunlardan sonraki noktaya montajı yapılmalıdır. Yani kullanım alanına en yakın noktada yer alması gerekir. Bunun yanında cihazın enerji kaynağına takılması için gereken tesisatın önceden hazırlanması lazımdır. Tüm bu hassas planlamaları yapacak Chemya gibi profesyonel bir yardım alarak montajın yapılması ise verimlilik açısından oldukça önemlidir.
Ultraviyole Cihazının Kontrol ve Bakımı
Ultraviyole ile dezenfeksiyon cihazı suyun içilebilir ve güvenli olmasını sağlayan bir işlemdir. Ancak sağlık açısından güvenli suyu sağlaması için montaj kadar kontrol ve bakımlarının da özenle yapılması gerekmektedir. Rutin yapılması gereken bu bakımlar UV ampulu, filtreleri ve diğer aksamlar için geçerlidir. Nispeten pratik ve kısa sürede yapılacak bu bakımlar ile sorunsuz ve güvenli olarak çalışacak bir dezenfeksiyon sistemidir.
Etkili bir ultraviyole ile dezenfeksiyon için UV lambalarının yılda en az bir kez değişmesi gerekir. Kuvars kılıfının da yine yılda bir kez doğru şekilde temizlenmesi şarttır. Bunun yanında her iki yılda bir kez bu kılıfın değiştirilmesi önerilmektedir. Ayrıca su kalitesine göre manşonun 2-3 yılda bir değiştirilmesi şarttır. Bakım esnasında filtreler yanında sistemin diğer parçalarının da temizlenmesi gerekir.
Suyun kimyası ve kirleticilerin özelliğine göre her 6 ay- 1 yıl arasında ultraviyole ile dezenfeksiyon edilen suyun test edilmesi önerilmektedir. Böylelikle UV sterilasyon cihazının gereken şekilde işlem yapıp yapmadı belirlenmektedir. Tüm bu kontrol ve bakım çalışmalarının da yine işin hassasiyetini bilen bir firma tarafından sağlanması tavsiye edilir. Böylelikle hem makinenizin ömrü uzun olur, hem de temizlediği suyun güvenli olup olmadığı konusunda tereddüt yaşamazsınız.
