Dünya çapında insan ve aynı zamanda hayvan sağlığını etkileyen pek çok parazit yer almaktadır. Bunların başında cryptosporidium da gelmektedir. Birçok ülkede görülmektedir. Bu nedenle cryptosporidium kontrolü yapmak insan ve hayvan sağlığı açısından büyük öneme sahiptir. Genel olarak insanların veya hayvanların sindirim kısımlarında meydana gelmekte ve ciddi rahatsızlıklara sebebiyet vermektedir. Bu parazit ilk olarak 1900 yıllarının başında bir fare üzerinde keşfedilmiştir. Daha sonra insan ve hayvanlarda da bu parazit görülmeye başlamıştır.
Cryptosporidium Nedir?
En kısa ve yalın tabir ile parazit olarak ifade edilmektedir. Crypto olarak da kısa şekilde söylenmektedir. Sindirim sistemlerinde ortaya çıkan bu parazit sadece hayvan sağlığını değil insan sağlığını da tehlikeye atmaktadır.
Genel olarak hayvanlarla uğraşan kişilerde daha sık görülen bir parazittir. Özellikle veteriner ve hayvan bakıcıları risk altında olan grupta yer alır. Ağız yolu ile yayılan bir parazittir. Ağızdan alındıktan sonra sindirim sistemine inmektedir. Bu parazitin en önemli göstergesi ise ishaldir. Parazitin vücuda girmesi sonrasında ishal bulgusu görülmektedir. Cryptosporidium kontrolü sırasında ağız yolu ile vücuda dahil olduğu gözlemlenmiştir.
Cryptosporidium Nerede Bulunur?
Bazı hayvan türleri bu paraziti taşımaya daha fazla yatkınlık göstermektedir. İlk olarak bir fare de görülmesinin ardından birçok hayvanın bu paraziti taşıdığı anlaşılmıştır. Özellikle omurgalı hayvanlarda daha sık karşılaşılmaktadır. Elbette ki bu gruba insanlar da dahil olmaktadır. Ancak insanlara da hayvanlar yolu ile bulaşmaktadır. Paraziti taşıyan hayvanlarla temas kuran kişiler dikkatli olmaması durumunda bu paraziti istemsizce vücuduna alır. Hayvana dokunduktan sonra elin ağza götürülmesi bu parazitin insan vücuduna yayılma ihtimalini daha da kuvvetlendirmektedir.
Solunum ve sindirim sistemlerini rahatsız eden bir parazittir. Dolayısı ile bu iki sistemde bulunur. Cryptosporidium kontrolü solunum ve sindirim sisteminde daha geniş kapsamda yapılmaktadır.
Cryptosporidium Hastalığı Nedir?
Hastalığın en belirgin göstergesi şiddetli ishal olmaktadır. Sindirim sistemlerinde yer alan protozoonların etkisi ile meydana gelen bir hastalık olmaktadır. Hayvanlarda ve insanlarda farklı şekillerde kendini göstermekte ve farklı etkileri söz konusu olabilmektedir. Sindirim ve solunum sistemini doğrudan etkilese de genel olarak ishal şeklinde kendini göstermektedir. Hastalık tedavi sonrasında tamamen iyileşme gösterir. Tedavi ise genel olarak ilaçla yapılmaktadır.
Cryptosporidium Antijeni Nedir?
İnsan dışkısındaki enfeksiyon ve diğer rahatsızlıkların tespit edilmesi noktasında kullanılmaktadır. İnsan dışkısında yer alan antijen miktarı ise hastalığın ne düzeyde olduğuna dair daha kesin cevaplar sunar. Antijenin neden olduğu, sindirim sistemindeki enfeksiyonların ne olduğu ve nasıl bir tedavi uygulanması gerektiği konusunda daha net bir tanı konulmaktadır. Özel testler yardımı ile insan dışkısındaki antijen miktarı net bir şekilde ölçülmektedir. Tanı sonrasında ise hangi tür tedavinin kullanılması gerektiği ve nasıl bir tedavi uygulanması gerektiği kararlaştırılmaktadır. Cryptosporidium kontrolü sırasında uygulanan test, antijen oranını açığa çıkarmaktadır.
Cryptosporidium Kontrolü Nasıl Sağlanır?
Özellikle hayvanlarla ilgilenen kişiler tarafından en çok merak edilen nokta ise kontrolün nasıl sağlanması gerektiğidir. Hangi adımların uygulanması durumunda bu parazitten korunmak mümkündür? Tabi ki ilk olarak bu paraziti taşıma olanağı olan hayvanlarla teması kesmek veya en az seviye de tutmak gerekir. Temasın azaltılmaması durumunda ise hijyen ve temizlik önlemleri almak biraz daha güvende tutacaktır. Cryptosporidium kontrolü için önem verilmesi gereken diğer noktalar da bulunmaktadır. Ancak temel olarak hayvanlardan bulaşan bir parazit olduğu için teması en az seviyede tutmak da büyük ölçekte yarar sağlayacaktır.
Hayvanların bu hastalıktan uzak kalmasını sağlamak için ise sağlıklı olanlarla bu paraziti kapmış olan hayvanlar ayrıştırılması gerekir. Bu sayede ise sağlıklı hayvanlara bu parazitin bulaşmasının önüne geçilmiş olur.
Bu hastalık, özellikle yeni doğan buzağılarda karşılaşılan bir parazittir. İnsanoğlunda ise 5 yaşındaki çocuklarda yaygın olarak karşılaşılmaktadır.
Hastalığın tedavisi mümkün olmakla beraber henüz bir aşı geliştirilmemiştir. Hastalığın önlenmesine yönelik aşı çalışmaları devam etmektedir. Aşının bulunmasının ardından risk gruplarındaki hayvan ve insanlar için parazit bulaşmadan önlemek mümkün hale gelir. Cryptosporidium kontrolü ile sindirim ve solunum sistemlerinin fazla tahribat almasının önüne geçmek de elbette ki mümkündür. Ancak belirtiler mevcut olduğunda vakit kaybetmeden tanı koyulmasının önemi de oldukça büyüktür.